Even offline - er zijn voor elkaar

Voor veel ouderen is het geen vanzelfsprekendheid meer om eropuit te gaan. Een wandeling, een praatje of gewoon even buiten zijn kan al een wereld van verschil maken. Voor de 89-jarige mevrouw Handjes-Brandjes is de maandagochtend inmiddels heilig: dan staat Rein voor de deur. Al maanden wandelen ze samen door Weesp: altijd precies een uur, tot de klok het bevestigt. “Ze had iemand nodig die met haar ging wandelen”, vertelt Rein, die al vijftien jaar vrijwilliger is via Versa Welzijn. “Susan koppelde ons. Ik ken haar al jaren en toen deze hulpvraag voorbij kwam, dacht ik: dat past precies.” Een wandeling door het verleden Wie denkt dat Rein de gids is, heeft het mis. Mevrouw Handjes-Brandjes leidt hem door straten die voor haar vol herinneringen zitten. “Hij kent Weesp wel een beetje”, zegt ze, “maar niet al die kleine straatjes. Ik vertel hem altijd waar vroeger wat zat. De melkboer… waar mijn kinderen zijn geboren… hoe het hier was toen ik jong was.” Rein geniet daar zichtbaar van: “Mevrouw is nog heel actief. En ze loopt hard hoor, die rollator gaat soms sneller dan ik! Dan zeg ik: rustig aan, anders zijn we in een half uur door heel Weesp heen.” Iedere wandeling heeft een vast ritme. “Klokslag twaalf uur vertrekken we”, zegt Rein. “En we zijn vaak precies een uur later weer terug.” Een vrijwilliger met een groot hart Rein begon met vrijwilligerswerk nadat hij vijftien jaar geleden door een ongeluk volledig werd afgekeurd. “Ik heb echt bewust gekozen voor ouderen. Die vertellen, die leven rustig, dat past bij mij.” Wat hij ervoor terugkrijgt? “Heel veel. Als ik thuiskom voel ik me voldaan. Ik kom altijd vrolijk thuis met het idee dat ik iemand echt een fijne dag heb gegeven. Ik zorg voor meerdere ouderen, en soms begint het wel een beetje op mantelzorg te lijken, dan is het zwaar. Maar uiteindelijk lig ik in bed en denk ik: het was weer mooi vandaag.” “Alsof ik hem al heel lang ken” Mevrouw Handjes-Brandjes kwam via haar huisarts bij Versa Welzijn terecht. Ze ziet het niet als hulp, maar als een klein feestje op maandagochtend. “Ik kan nog goed lopen, alleen wordt mijn zicht steeds slechter. Dan is het heerlijk om met iemand op pad te gaan. Naar buiten, even kletsen. En Weesp is mooi, vooral langs de molen.” Ze vertelt graag: over haar jeugd in Muiden, de jaren die ze met haar man in Canada woonde, hoe ze uiteindelijk in haar huidige huis terechtkwam. “We kletsen over van alles en nog wat.” Ze beaamt dat ze in het begin te hard liep. “Mijn zus en dochter zeiden het ook al. Nu doe ik rustig aan”, lacht ze.  Warme band De band tussen Rein en mevrouw Handjes-Brandjes is warm en vanzelfsprekend geworden. Ze houden elkaars tempo in de gaten, luisteren naar elkaars verhalen en zien elke wandeling als iets waardevols. Rein: “Je doet iets kleins, maar voor iemand anders is het groot. Dat voel je.” Vrijwilligerswerk hoeft niet ingewikkeld te zijn. Soms is het gewoon een uur wandelen, een herinnering ophalen, of even stilstaan bij de klok die twaalf slaat. Maar voor wie meeloopt, kan het precies dat verschil maken dat telt.

Voor veel ouderen kan een dagelijkse boodschap, een bezoek aan de markt of gewoon een praatje een groot verschil maken. Voor de 94-jarige Truus uit Weesp is het contact met vrijwilliger Maaike een lichtpunt in haar week. Via Burennetwerk kwamen de twee met elkaar in contact, en sindsdien delen ze meer dan alleen een rondje door Weesp. “Ik heb voor langere afstanden een rolstoel, maar ik kon daar helaas niemand bij kopen om mij mee te nemen”, grapt Truus. “En ineens belde Maaike op. Nu maken we om de week een rondje door Weesp en gaan we vaak naar de markt of het centrum. Ik ben daar echt heel blij mee.” Waarom niet samen? Maaike, vrijwilliger en moeder, zag een kans om iets te betekenen. “Toen onze jongste naar school ging, dacht ik: wat ga ik doen? Toen kwam de hulpvraag van Truus voorbij. Naast dat ik het echt gezellig vind om op die manier samen op pad te gaan, past het ook precies bij mijn dinsdagochtendroutine. Ik moet toch mijn boodschappen doen, waarom dan niet samen?” De ontmoetingen zijn niet alleen praktisch; ze brengen ook verbinding en herinneringen. Truus: “Leuk om met iemand uit een jongere generatie op te trekken. We praten over van alles: dagelijkse dingen, vroeger maar ook over moeilijke tijden. Ze vervolgt: “Als we samen Weesp in trekken, of over de markt lopen, hoop ik eens iemand tegen te komen van vroeger. Maar ja, dat gebeurt eigenlijk nooit. Dat is op mijn leeftijd niet meer zo vanzelfsprekend. Nu kan ik eens wat vertellen, laten zien hoe dingen vroeger gingen. En Maaike vindt het leuk om daarnaar te luisteren.” Voor Maaike is de ervaring even waardevol. “Het voelt als een kleine moeite, maar je krijgt er zelf zo veel voor terug. Het is niet zwaar; het is vooral iets leuks waar we beide plezier aan hebben. Het is echt een toevoeging.” Oud speelgoed Als Maaike’s zoon vakantie heeft op school gaat hij ook graag mee naar Truus. “Hij vindt het oude speelgoed dat ik van vroeger heb zo leuk”, vertelt de 94-jarige Weesper. “Zoals deze priktol”, ze staat op om de tol uit een lade uit de kast te pakken. De eerste keer verdwijnt de tol gelijk onder de kast, maar na de tweede keer opwinden blijft de tientallen jaren oude priktol een tijdje over de grond draaien. “Ik heb zelf ook kinderen en kleinkinderen, maar die zijn inmiddels allemaal volwassen en komen ook niet dagelijks langs. Dus ik vind het altijd erg gezellig en leuk als Maaike er is, vooral met haar kleine zoon erbij.”  Win-winsituatie De band tussen beide is inmiddels hecht en vriendschappelijk. Truus: “Ik zou het zeker missen als het stopt. Het is een win-winsituatie. Er zijn meer mensen zoals ik in de buurt die ook graag mee zouden willen, het werkt aanstekelijk.” Vrijwilligerswerk, zo blijkt, hoeft niet groots of ingewikkeld te zijn. Het kan simpelweg een wandeling zijn, een praatje, een gezamenlijke boodschap. En soms brengt het generaties bij elkaar op manieren die je niet had verwacht. Maaike sluit af: “Er is zoveel vrijwilligerswerk te doen in de regio, er is altijd wel iets dat past. En het mooiste: je merkt dat je echt een verschil maakt in iemands leven, terwijl je er zelf net zo veel voor terugkrijgt.”

Ton Denkers-Gadella (82) en Carlita Bron-van Kanten (79) zijn de drijvende krachten achter de Taalgroep voor Vrouwen, waar anderstalige vrouwen uit Weesp samenkomen om Nederlands te oefenen. “We hebben plezier en leren van elkaar. Het is zowel voor de vrouwen van de Taalgroep als voor onszelf een verrijking,” zeggen Ton en Carlita eensgezind. Met allebei een grote glimlach om hun mond en een stapel schriftjes in hun handen lopen Ton en Carlita heen en weer door de achterste zaal van Versa Welzijn aan het Van Houten Industriepark. Ze bereiden al kletsend de Taalgroep van deze week voor. Dat ze dat veel vaker hebben gedaan blijkt uit de vanzelfsprekendheid van hun bewegingen: de een hangt een landkaart op, de ander schuift wat met stoelen, om vervolgens samen de schriften, pennen en bordenwissers klaar te leggen. Kinderen moesten vertalen “Ik ben al sinds 2012 bij de Taalgroep betrokken,” vertelt Carlita. Ze groeide op in Suriname en werkte jarenlang als fysiotherapeut. “Tijdens mijn werk zag ik hoe belangrijk taal is. Ik had een oefengroep voor anderstalige vrouwen. Daar merkte ik dat taal een belemmerende factor kan zijn bij een behandeling. Soms zeggen mensen dat ze je begrijpen, maar dan is dat niet zo. Dat zorgt voor miscommunicatie en strubbelingen. Ik merkte ook dat vrouwen vaak hun kinderen meenamen naar de fysiotherapie, zodat die konden vertalen. Die vrouwen waren dus echt afhankelijk. Dat was voor mij een extra stimulans om me in te zetten voor de Taalgroep voor vrouwen.” Taal kan deuren openen Ton heeft een achtergrond in de pedagogiek en werkte onder andere bij de brandweer en de gemeente Weesp. “Taal is de sleutel tot verbinding, dat leerde ik al vroeg. Het kan deuren openen, maar ook obstakels vormen.” Dat laatste merkte ze tijdens haar tijd bij de brandweer. “Als iemand een brandend huis in gaat, dan moet die met de andere brandweerlieden kunnen communiceren. Er staan levens op het spel. Als er een taalbarrière is, dan is het niet veilig om in zo’n situatie samen te werken.” Ze vertelt dat ze uit een ‘maatschappelijk geëngageerd nest’ komt. “Ik deed op mijn zeventiende al vrijwilligerswerk. Sinds ongeveer acht jaar ben ik bij de Taalgroep betrokken.” Rekken en strekken “De Taalgroep voor Vrouwen is een veilige plek waar anderstalige vrouwen elke donderdagmiddag samenkomen om Nederlands te praten en te oefenen,” legt Ton uit. “We richten ons niet alleen op grammatica of schrijven, het gaat juist om het toepassen. Dus hoe vraag je iets in de supermarkt of hoe leg je iets uit aan de leerkracht van je kind?” Een bijeenkomst begint meestal met een kringgesprek. “We vragen of iemand iets heeft meegemaakt waarover ze wil vertellen,” vertelt Carlita. “En we bespreken het nieuws of dingen die spelen. Daarna is er tijd voor opdrachten en spelletjes. Halverwege doen we altijd rek- en strekoefeningen. Dat is natuurlijk bedoeld om even te bewegen. Maar zo leren we ook begrippen als ‘voor’, ‘naast’ en ‘achter’ op een speelse manier. Zo van: ga naast je stoel staan, en voor je stoel, dat soort opdrachtjes. En als we het rekken en strekken per ongeluk een keer vergeten, dan vragen ze er zelf naar,” lacht ze. Respect en vrijheid De groep is divers, met vrouwen van verschillende achtergronden en niveaus. “Sommigen zijn hoogopgeleid en willen Nederlands leren om te werken, anderen zijn nooit naar school geweest,” vertelt Ton. “Iedereen accepteert en respecteert elkaar, dat is geweldig om te zien. We hebben de afspraak dat alles wat we bespreken bij de Taalgroep onder ons blijft. Die vrijheid moeten de vrouwen voelen. En dat is best ingewikkeld, want we hebben verschillende religies in de groep zitten. Maar er wordt naar elkaar geluisterd en de vrouwen stellen ook vragen aan elkaar. Ze oordelen niet. En we kunnen het echt over alles hebben.” ‘We praten ook over gezondheid’ De bijeenkomsten zijn niet alleen leerzaam, maar ook gezellig. “Vaak nemen de vrouwen iets lekkers mee om te delen,” vertelt Carlita. “Dat zijn vaak recepten uit hun cultuur, iets waar ze trots op zijn. En daar krijgen ze van de andere vrouwen dan weer waardering voor, zo mooi is dat.” Ze vult aan dat er bij de Taalgroep ook aandacht wordt besteed aan het onderwerp ‘gezondheid’. “Zo hebben we gesproken over diabetes en gezond eten. Een van onze vrouwen gebruikt door die gesprekken nu minder suiker bij het koken. En een aantal vrouwen heeft samen een wandelgroepje gevormd. Ze bewegen nu veel meer.” De gepensioneerde fysiotherapeut straalt van trots. Wij leren net zoveel van hen als zij van ons Op de vraag wat dit vrijwilligerswerk zo leuk maakt, antwoordt Carlita meteen: “De energie van de groep. Iedere bijeenkomst is anders, en het is geweldig om te zien hoe de vrouwen groeien in hun zelfvertrouwen. Daarbij weet ik dat ik zinvol bezig ben, ik beteken iets voor deze vrouwen. En zij betekenen iets voor mij. Want het omgaan met verschillende mensen, culturen en denkwijzen is voor mezelf echt een verrijking. Ik zou eigenlijk willen dat dit veel meer gebeurt over de hele wereld, want zo leer je elkaar begrijpen en haal je vooroordelen weg.” Ton knikt instemmend. “Ik vind het ontzettend leuk en leerzaam om met mensen uit verschillende landen en met verschillende godsdiensten in gesprek te gaan. Wij leren net zoveel van hen als zij van ons. En als je dan ziet dat er iets groeit in zo’n groep, dat de vrouwen het leuk hebben met elkaar en zich veilig voelen, dat is natuurlijk het allermooiste.” Vrijwilligerswerk draait niet alleen om geven “Het zou fantastisch zijn als meer mensen zich als vrijwilliger aansluiten bij de Taalgroep voor Vrouwen. Jongeren bijvoorbeeld, want wij worden ook een dagje ouder.” Carlita maakt aanhalingstekens bij het woord ‘dagje’ en Ton en zij schieten in de lach. “Dus uiteindelijk hebben we mensen nodig die het stokje kunnen overnemen.” Ton verduidelijkt: “De Taalgroep voor Vrouwen is elke donderdag van 14.30 uur tot 16.30 uur. Behalve in de schoolvakanties. En als iemand geïnteresseerd is als vrijwilliger maar niet elke week kan, dan kunnen we daar natuurlijk rekening mee houden. En mocht je nog twijfelen: vrijwilligerswerk draait niet alleen om geven. Je krijgt er heel veel voor terug.”